“Bjekstvo iz Šošenka”
U drami o bankaru nepravedno osuđenom za ubistvo žene i njenog ljubavnika, mnogi su vidjeli priču o istrajnosti, pobjedi snage volje i nadi koja nikad ne umire.
U mnogim izborima za najbolji film prvih 100 godina pokretnih slika kritičari i autori proglašavali su „Građanina Kejna” Orsona Velsa. Tako su glasali i članovi Američkog filmskog instituta i učesnici Bi-Bi-Sijeve ankete.
Međutim, po isteku prvog filmskog vijeka, Britanski filmski institut, kritičari magazina „Sajt end saund” (Sight & Sound) i odabrani reditelji, među kojima i naš Srdan Golubović, za najbolji film proglasili su Hičkokovu „Vrtoglavicu”.
Publika se donekle slaže sa ovim izborima, ali ne u potpunosti. Tako, na primjer, na najposećenijoj internet filmskoj bazi – imdb.com najbolje ocjene gledalaca ima drama s elementima trilera „Bjekstvo iz Šošenka” Frenka Darabonta.
Ova drama, o prijateljstvu dva zatvorenika, koje su odigrali Tim Robins i Morgan Friman, već sedam godina je na vrhu liste 250 najboljih filmova po mišljenju gledalaca, sa ocjenom 9,2.
Filmska adaptacija priče Stivena Kinga „Rita Hejvort i iskupljenje u Šošenku” prilično je loše prošla na blagajnama kada se 1994. pojavila u bioskopima. Film je koštao 25 miliona dolara, a uspio je da zaradi samo tri miliona dolara više.
Nije dobro prošao ni na dodjeli Oskara: iako je bio nominovan u sedam kategorija, nije dobio nijednu pozlaćenu statuu. Trijumfovao je „Forest Gamp” osvojivši Oskare za najbolji film, režiju, glavnu mušku ulogu – Tom Henks…
Pa ipak, kako je „Bjekstvo iz Šošenka” tokom protekle 22 godine izgradilo takvo poštovanje gledalaca širom svijeta?
Njegova popularnost počela je da raste sa iznajmljivanjem video-kaseta i stalnim emitovanjem na TV, što je doprinijelo da publika zavoli junake filma i priču zanimljivog zapleta.
U drami o Endiju Dufrejnu, bankaru koji provodi 19 godina u zatvoru Šošenk zbog ubistva žene i njenog ljubavnika, iako to nije počinio, mnogi gledaoci videli su priče o istrajnosti i pobjedi snage volje, koje često nemaju u svojim životima ili ne mogu da ih ostvare.
Dufrejnovu životu priču zavoljeli su mnogi jer je ispričana iz ugla posmatrača Reda (Friman), čovjeka za sve i osobe od poverenja, koji svojim umirujućim glasom besedi da nada nikad ne umire.
Pored do tančina isplaniranog bjekstva (kroz godinama kopan tunel i kanalizaciju), film je ponudio odličan obrt jer glavni junak ne samo da uspjeva da nasamari upravnika zatvora, koji ga je koristio za pranje novca, već i da mu otme sve pare, dovede mu policiju na vrata kancelarije i primora ga na samoubistvo.
Mnogi gledaoci bi rekli, film ima sve, ali ipak nema. „Bjekstvo iz Šošenka” nema ljubavnu priču jer je ona mjesto ustupila priči o prijateljstvu i razumijevanju, i nema zanosne plavuše – sem u filmu koji zatvorenici gledaju u filmu – Rite Hejvort.
Evo koji filmovi su najbolji po ocjenama gledalaca, posjetilaca filmskog sajta imdb.com.
2. „Kum” Frensisa Forda Kopole (1972) – 9,2
Priča o italijansko-američkoj porodici Korleone smatra se modernim epom, briljantnom metaforom za američko društvo.
Kopola je želio da upotrijebi mafiju kao metaforu za SAD: „Obje su kapitalistički orijentisane i osnovna pobuda im je profit.
I mafija i SAD osećaju se kao dobrotvorne organizacije, a ruke su im uprljane krvlju od onoga što čine da bi zaštitile svoju moć i interese.”
3. „Kum 2” Frensisa Forda Kopole (1974) – 9,0
Ne treba da čudi da su prva dva dijela trilogije „Kum” u vrhu liste najomiljenijih filmova.
U drugom dijelu, takođe adaptaciji romana Marija Puza, Al Pačino reprizirao je ulogu Majkla, a Robert de Niro je posle Marlona Branda iz prvog „Kuma” pojasnio lik Vita Korleonea i za ovu ulogu osvojio Oskara.
Film je nagrađen sa šest Oskara, među kojima, za najbolji film, režiju i muziku.
4. „Mračni vitez” Kristofera Nolana (2008) – 8,9
Jedan od najgledanijih filmova u protekloj deceniji, „Mračni vitez” je akcioni triler koji je s nestrpljenjem očekivan jer je u njemu jednu od poslednjih uloga ostvario prerano preminuli glumac Hit Ledžer.
Njegovo tumačenje Betmenovog neprijatelja Džokera smatra se jednom od najboljih glumačkih kreacija negativaca.
To je prepoznala i Američka filmska akademija koja je Ledžeru posthumno dodelila Oskara.
5. „Šindlerova lista” Stivena Spilberga (1993) – 8,9
„Mogao sam da ih spasem još”, jedna je od ključnih rečenica koju izgovara Lijam Nison, kao Oskar Šindler, na kraju drame „Šindlerova lista” Stivena Spilberga, o njemačkom industrijalcu koji je spasao više od 1.000 Jevreja tokom holokausta.
Film u kojem su igrali i Ben Kingsli i Rejf Fajns osvojio je sedam Oskara 1994. godine, među kojima i za najbolji film i režiju.
6. „12 gnevnih ljudi” (1957) – 8,9
Drama o članu porote koji mora da ubijedi ostalih 11 kolega da oslobode osumnjičenog na osnovu opravdane sumnje. Film je poznat jer je za snimanje korišćena samo jedna prostorija.
Kritičar „Njujork tajmsa” napisao je da je film „napeta i neodoljiva drama koja seže mnogo dalje od granica zidova porotničke sobe”.
Nije nagrađen Oskarom za najbolji film jer je 1958. nagrađen „Most na reci Kvaj”.
7. „Petparačke priče” Kventina Tarantina (1994) – 8,9
Naziv filma (Pulp Fiction) odnosi se na šund časopise i kriminalističke romane sredine 20. vijeka, poznate po slikovitim opisima nasilja i ispraznim dijalozima.
Film je poznat po nelinearnoj radnji, eklektičnom dijalogu i ironičnoj mešavini humora i nasilja za koje je Tarantino nagrađen Oskarom za originalni scenario i „Zlatnom palmom” na festivalu u Kanu.
8. „Gospodar prstenova: povratak kralja” Pitera Džeksona (2003) – 8,9
Riječ je o završnom dijelu gledane trilogije realizovane prema istoimenom Tolkinovom romanu.
Posle upoznavanja sa svijetom hobita, dobroćudnih bića iz Srednje Zemlje, ali i legende o prstenu kog želi da se dokopa mračni gospodar Sauron, družina prstena pobediće mračne sile, a Frodo Bagins stići će do Mordora, na jedino mesto gdje može da se uništi prsten.
9. „Dobar, loš, zao” Serđa Leonea (1966) – 8,9
Vestern sa Klintom Istvudom, za koji je Enio Morikone pisao muziku. Film govori o trojici revolveraša koji tragaju za zakopanim zlatom vojske Konfederacije u haosu građanskog rata, obračuna, vješanja…
Mnogi u Evropi upravo ovaj film smatraju najboljim predstavnikom vesterna, dok ga je Kventin Tarantino apostrofirao kao „najbolje režirani film svih vremena”.
10. „Borilački klub” Dejvida Finčera (1999) – 8,8
Ekranizacija istoimenog romana Čaka Palanika, sa Edvardom Nortonom, Bredom Pitom i Helenom Bonam Karter.
Iako ga je na početku kritika dočekala na nož, film je brzo postao omiljen među publikom.
Po mnogima, to nije zbog scena uličnih borbi i seksa već zbog kritike modernog potrošačkog društva, rada u velikim korporacijama i odsustva kontrole nad vlastitim životom.
