Današnji dan davne 1965. godine UNESCO je proglasio Međunarodnim danom pismenosti, a prvi put isti je obilježen 8. septembra 1966.
Njegov cilj je da se istakne važnost pismenosti za pojedince, zajednice i društva. Svake godine na ovaj dan UNESCO podsjeća međunarodnu zajednicu na status pismenosti i obrazovanje odraslih. Oko 775 miliona odraslih ljudi ima problem s nedostatkom minimalne pismenosti; jedno od pet odraslih još je nepismeno, a dvije trećine od tog broja čine žene; 60,7 miliona djece ne pohađa školu, a još mnogo njih pohađa je neredovno ili prekine školovanje. Ovo su podaci rađeni na globalnom nivou, a kakvo je stanje kod nas pitali smo dr Dragomira Kozomaru, profesora na katedri za srpski jezik i književnost Univerziteta u Banjaluci.
“Kako stariji ljudi umiru, povećava se broj pismenih, odnosno smanjuje se broj nepismenih ljudi. Sad je obavezno osnovno školstvo i vrlo je mali broj ljudi s nezavršenom srednjom školom što se tiče, uslovno rečeno, mlađe populacije”, rekao je Kozomara, naglašavajući da se pojam pismenosti danas promijenio u odnosu na ono što je nekad značio.
“Ranije je pismenost značila da se čovjek zna služiti alfabetom, dakle da zna čitati i pisati. Danas je pismenost nešto sasvim drugo – s promjenom vremena dolazi do promjene definicije pismenosti. Pismen čovjek je onaj koji manje-više poznaje pravila gramatičke strukture nekog jezika”, kaže Kozomara. Kako su gramatička pravila često izostavljena u komunikaciji preko interneta, gdje sve češće, pogotovo kod mladih ljudi, srećemo skraćenice kao što su “wtf”, “omg” “jbt”, “včrs”, profesora Kozomaru pitali smo koliki uticaj iste ostavljaju na pismenost.
“To su neke skraćenice koje štede vrijeme i primijetio sam da se uglavnom izostavljaju vokali. Takođe, tu se sve više zapostavlja pravilo pisanja velikog i malog slova i mnogo toga još. Naravno da to ima negativan uticaj i da se usvajaju pogrešne postavke koje se šire u tim zapisima. Škola i mediji, međutim, treba da su glavni nosioci pismenosti, a ovo ostalo da je propratno”, kazao je Kozomara i dodao da je, pošto je sve frekventniji način dopisivanja preko interneta, tamo prisutan nadjezik i paralelni svijet pismenih, čija pravila ne važe u zvaničnom obrazovanju.
“Ipak, kada se u školi radi neki rad, onda se vodi računa da tu budu upotrijebljena ona osnovna pravila pravopisa, za razliku od nadjezika koji se pojavljuje u pomenutim vrstama komunikacije”, kaže Kozomara.
(Milan Rakulj/NN)
